Viêm tuyến nước bọt là tình trạng tuyến nước bọt bị nhiễm trùng gây sưng, đau. Nguyên nhân có thể do nhiễm virus hoặc do ống dẫn nước bọt bị tắc nghẽn, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh hoạt động.
Các loại bệnh viêm tuyến nước bọt
Theo giải phẫu bệnh, tình trạng nhiễm trùng tuyến nước bọt thường xảy ra ở 3 tuyến nước bọt chính:
- Viêm tuyến nước bọt mang tai: Là tình trạng nhiễm trùng tuyến nước bọt nằm ở 2 bên má, phía trước tai. Đây là tuyến nước bọt lớn nhất của cơ thể.
- Viêm tuyến nước bọt dưới hàm: Là tình trạng nhiễm trùng các tuyến nước bọt nằm vùng dưới hàm. Đây là những tuyến nước bọt lớn thứ hai.
- Viêm tuyến nước bọt dưới lưỡi: Là tình trạng nhiễm trùng các tuyến nước bọt nằm ở hai bên lưỡi, nằm dưới sàn miệng. Đây là tuyến nhỏ nhất trong số các tuyến nước bọt chính.
ngoài các tuyến chính này, nhiều tuyến nước bọt nhỏ được phân bố khắp miệng. Tất cả các tuyến sản xuất nước bọt, hỗ trợ phân hủy thức ăn như một phần của quá trình tiêu hóa đều có thể bị viêm nếu nhiễm virus, vi khuẩn.
Nguyên nhân gây viêm tuyến nước bọt
Viêm tuyến nước bọt phổ biến nhất là do vi-rút (Virus quai bị, HIV, Coxsackievirus, Parainfluenza loại 1 và 2, Virus herpes, virus cúm A…). Ngoài ra, viêm tuyến nước bọt có thể xảy ra do vi khuẩn hoặc nấm. Vi khuẩn thường gây viêm tuyến nước bọt là Staphylococcus aureus gây ra, các loại vi khuẩn khác bao gồm vi khuẩn liên cầu, vi khuẩn Coliform
Nhiễm trùng tuyến nước bọt thường bắt đầu bằng sự giảm lưu lượng nước bọt hoặc tắc nghẽn trong tuyến. Sự tắc nghẽn có thể tạo điều kiện cho các loại vi trùng xâm nhập và sinh sôi gây viêm tại chỗ. Khi bị viêm, các tuyến nước bọt có xu hướng tiết ít nước bọt hơn hoặc gây ra tình trạng tích tụ dịch tiết trong ống tuyến. Điều này lại tiếp tục làm gia tăng nồng độ vi khuẩn hoặc virus trong nước bọt.
Tình trạng tắc nghẽn tuyến nước bọt có thể do các yếu tố như: Sỏi tuyến nước bọt; ống nước bọt bị gấp khúc; khối u; các tuyến nước bọt hình thành bất thường, sẹo hẹp ống tuyến.
Trong khi đó, tình trạng giảm tuyến nước bọt lại thường xuất phát từ các yếu tố: Tuổi tác, thường từ 50-60 tuổi; người vừa trải qua phẫu thuật; xạ trị trong miệng; mắc bệnh Sjögren; mắc chứng khô miệng, mất nước; mắc chứng rối loạn ăn uống, suy dinh dưỡng, miễn dịch yếu; dùng thuốc kháng histamin, thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống rối loạn thần kinh và các loại thuốc khác điều trị tâm thần khác; suy thận; thở bằng miệng khi ngủ, căng thẳng, nấm miệng, đái tháo đường…
Các triệu chứng viêm tuyến nước bọt
Dấu hiệu viêm tuyến nước bọt thường thấy bao gồm:
- Tuyến nước bọt mang tai hoặc dưới hàm hai bên: Viêm sưng các tuyến này có thể gây biến dạng mặt như mặt phình to, cổ bạnh và cằm xệ.
- Da vùng tuyến mang tai: Có thể căng cứng, bóng nhưng thường không đỏ, sờ nóng đau; nếu viêm tuyến nước bọt do virus thì khi ấn vào không thấy lõm; nếu viêm do vi khuẩn thì đỏ da và ấn vào có thể lõm
- Nước bọt: Giảm, ít và quánh.
- Lỗ ống Stenon: Nếu viêm do vi khuẩn, lỗ ống Stenon sẽ thấy viêm đỏ hoặc/và có mủ chảy ra khi vuốt dọc ống tuyến.
- Góc hàm: Sưng to do tuyến nước bọt mang tai/dưới hàm hoặc do hạch to
- Biểu hiện viêm tuyến nước bọt khác: Đau họng, há miệng hoặc bị đau hàm; khi nuốt đau lan ra tai; sốt ớn lạnh kèm đau đầu; mệt mỏi; hôi miệng. Trường hợp nếu nhiễm trùng tuyến nước bọt do khối u sẽ cảm thấy u cục, cứng khu vực bị viêm.
Người bệnh nên đến bệnh viện ngay khi tình trạng viêm bắt đầu gây khó khăn cho việc ăn uống, nuốt hoặc thở gây đau nhiều, các triệu chứng không thuyên giảm mặc dù đã ngậm nước muối, vệ sinh răng miệng và điều trị tại nhà.
Các phương pháp điều trị viêm tuyến nước bọt
Nếu nhiễm trùng tuyến nước bọt không có biến chứng thì có thể tự khỏi mà không cần dùng thuốc. “Tuy nhiên, đối với trẻ em và trẻ nhỏ, những người có miễn dịch yếu thì bác sĩ khuyến nghị nên đến bệnh viện để thăm khám sớm nhất. Bởi vì ở các đối tượng này, tình trạng nhiễm trùng có thể diễn tiến nặng và có nguy cơ gây ra các biến chứng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe như đã nêu ở phần trên”.
đối với việc điều trị viêm tuyến nước bọt nói chung, cần thực hiện trên nguyên tắc giảm đau, kháng viêm, chống nhiễm trùng. Theo đó, các khuyến nghị về điều trị theo từng mức độ viêm cụ thể như sau:
- Nếu nhiễm trùng do vi khuẩn: Dùng thuốc kháng sinh để điều trị vi khuẩn. Lưu ý khi dùng thuốc kháng sinh là cần có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và uống đủ liều, không tự ý ngưng thuốc giữa chừng nhằm tránh tình trạng đề kháng kháng sinh, gây khó khăn cho việc điều trị về sau.
- Nếu nhiễm trùng do virus: theo dõi hoặc sử dụng thuốc kháng vi-rút nếu cần.
- Nếu có áp xe, tụ mủ: Cần rạch dẫn lưu dịch mủ. Trường hợp viêm do tắc nghẽn có nguyên nhân từ sỏi tuyến nước bọt thì có thể sử dụng liệu pháp xoa bóp nhẹ nhàng khu vực tắc nghẽn để loại bỏ sỏi.
- Trường hợp tắc nghẽn do gấp khúc tuyến nước bọt: Có thể phẫu thuật để sửa chữa hoặc loại bỏ các đường gấp khúc hoặc các ống bị hẹp ảnh hưởng đến dòng chảy của nước bọt.
- Nếu nhiễm trùng tuyến nước bọt có nguồn gốc từ tình trạng tự miễn: Người bệnh cần điều trị ổn định miễn dịch và nâng cao đề kháng chẳng hạn như tăng cường bồi bổ sau phẫu thuật, điều trị bệnh đái tháo đường.
Các biện pháp phòng ngừa bệnh viêm tuyến nước bọt
Để phòng ngừa viêm tuyến nước bọt, mọi người nên:
- Bỏ thuốc lá, rượu bia;
- Giữ gìn vệ sinh răng miệng;
- Tránh để cơ thể mất nước bằng cách uống đủ 2 lít nước mỗi ngày;
- Có thể nhai kẹo cứng hoặc kẹo cao su để kích thích tiết nước bọt;
- Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, tập thể dục mỗi ngày để phòng ngừa nhiễm vi khuẩn, virus gây bệnh.
Nguồn : tamanhhospital
Bài viết liên quan: